A study of the relationship between the susceptibility to social media threats and the level of metacognition and related brain mechanisms in young and middle-aged adults

          ในปัจจุบัน อินเทอร์เน็ตได้เข้ามามีบทบาทสำคัญในการดำเนินชีวิตของมนุษย์ ไม่ว่าจะเป็นด้านการติดต่อสื่อสาร การเข้าถึงข้อมูลข่าวสาร การค้าขาย หรือแม้กระทั่งด้านการศึกษา จากผลการสำรวจในปี 2563 พบว่ากิจกรรมออนไลน์ยอดนิยมอันดับแรกคือการใช้สื่อสังคมออนไลน์ (Social Media) โดย Facebook, YouTube และ LINE เป็นสื่อสังคมออนไลน์ที่ได้รับความนิยมมากที่สุด แม้ว่าสื่อสังคมออนไลน์หรือสื่อสังคมที่เกิดขึ้นบนเครือข่ายอินเทอร์เน็ตนั้น เป็นเครื่องมือสำคัญที่ช่วยเชื่อมโยงผู้คนทั่วโลกเพื่อให้สามารถติดต่อสื่อสารและปฏิสัมพันธ์กันได้อย่างรวดเร็วขึ้น แต่สื่อสังคมออนไลน์สามารถส่งผลเสียต่อสังคมได้เช่นเดียวกัน ซึ่งก็คือ การเกิดขึ้นของภัยคุกคามรูปแบบใหม่ที่อาศัยสื่อสังคมออนไลน์เป็นเครื่องมือในการก่อกวน คุกคาม หรือหลอกลวงผู้อื่น เช่น การสร้างตัวตนปลอม การส่งต่อข้อมูลอันเป็นเท็จ ตลอดจนการใช้ซอฟต์แวร์ที่เป็นอันตรายหรือมัลแวร์ในการก่ออาชญากรรมทางไซเบอร์ ในแต่ละปีมีจำนวนผู้ที่ตกเป็นเหยื่อจากภัยคุกคามในสื่อสังคมออนไลน์มากขึ้นเรื่อย ๆ และสามารถเกิดได้กับประชากรทุกช่วงวัย เนื่องจากคนส่วนใหญ่ยังขาดความรู้เท่าทันภัยจากมิจฉาชีพบนโลกออนไลน์ที่นำไปสู่การถูกหลอกลวงตลอดจนถูกคุกคามในลักษณะต่าง ๆ ในที่สุด นอกจากนี้ ปัจจัยที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งคือ การขาดความรู้เท่าทันตนเอง และขาดการควบคุมตนเองที่มีประสิทธิภาพ หรือรวมเรียกว่า อภิปัญญา แม้ว่างานวิจัยที่ผ่านมาจะมีผู้ศึกษาเกี่ยวกับผลของอภิปัญญาต่อความอ่อนไหวในการถูกหลอกลวง แต่ข้อมูลยังมีไม่มากนัก รวมทั้งยังขาดแคลนงานวิจัยที่ศึกษาถึงความสัมพันธ์ในระดับการทำงานของสมอง นอกจากนี้ งานวิจัยส่วนใหญ่ เน้นการศึกษาในคนสูงอายุซึ่งเป็นกลุ่มอ่อนไหวต่อภัยคุกคามหรือการถูกหลอกลวง แต่การศึกษาในผู้ใหญ่เพื่อหาความสัมพันธ์ระหว่างอภิปัญญาและความอ่อนไหวต่อภัยคุกคามทางสื่อสังคมออนไลน์เพื่อหาแนวทางป้องกันนั้นยังน้อยอยู่

          ในงานวิจัยนี้ คณะผู้วิจัยมีจุดมุ่งหมายที่จะพัฒนางาน 2 ส่วนด้วยกันคือ ส่วนที่ 1 ได้แก่ การพัฒนาเกมจำลองสถานการณ์ทางด้านสื่อสังคมออนไลน์ ที่มีการปรับเนื้อหาของเกมให้ทันสมัย และเข้าถึงกลุ่มคนหลากหลายอายุ เพื่อใช้เป็นสื่อการเรียนรู้ให้แก่คนทั่วไปให้ได้ฝึกฝนความรู้เท่าทันต่อภัยคุกคามทางสื่อสังคมออนไลน์ โดยในเกม จะเป็นการให้ผู้เล่นได้สวมบทบาทเป็นตัวละครในเกม คิด ตัดสินใจ และดำเนินเหตุการณ์ต่างๆ ที่คล้ายกับสถานการณ์จริงที่กำลังเกิดขึ้นในโลกปัจจุบัน (Ecological valid) หลังจบเกมจะมีการแสดงผลว่าผู้เล่นนั้นมีความเสี่ยงต่อภัยคุกคามทางสื่อสังคมออนไลน์ด้านใดบ้าง ซึ่งเกมจำลองสถานการณ์นี้จะเป็นการสื่อสารสองทาง (Two-way communication) ที่ช่วยกระตุ้นความสนใจต่อเนื้อหา ให้ผลสัมฤทธิ์ในความรู้ และสร้างความตระหนักรู้ต่อภัยคุกคามทางสื่อสังคมออนไลน์ที่ดีมากขึ้น นอกจากนี้ เกมจำลองสถานการณ์ยังใช้เป็นแบบทดสอบในงานส่วนที่ 2 ด้วย ส่วนที่ 2 ได้แก่ การศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างอายุ สมรรถนะในการตัดสินใจ ระดับอภิปัญญา และความเสี่ยงต่อการตกเป็นเหยื่อของภัยคุกคามทางสื่อสังคมออนไลน์ โดยจะเป็นการศึกษาทั้งในระดับพฤติกรรม ระดับสมรรถนะ และระดับการทำงานของสมอง เพื่อสร้างองค์ความรู้ในด้านประสาทวิทยาศาสตร์จิตวิทยาการรู้คิด (Cognitive neuroscience) และใช้เป็นข้อมูลในการหาแนวทางป้องกันต่อภัยคุกคามทางสื่อสังคมออนไลน์ได้อย่างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้นต่อไป