โครงการวิจัยแรงขับเคลื่อนทางสังคมและการบ่มเพาะวัฒนธรรม Maker ในเด็กและเยาวชนในพื้นที่เขตคสาน

วัฒนธรรม Maker นับเป็นวัฒนธรรมที่ส่งผลอย่างมากต่อการเรียนรู้ในวัยเด็ก ในหลายประเทศในทวีปยุโรปและอเมริกามีวัฒนธรรม Maker ที่เข้มแข็ง เด็กเยาวชนได้รับการปลูกฝั่งถึงการ “ลงมือทำ” ไม่ว่าจะเป็นงานประดิษฐ์ การซ่อมแซมของใช้ในบ้าน งานซ่อมแซมบ้าน เป็นต้น ตลอดจนการสร้างสิ่งของเครื่องใช้ต่าง ๆ ซึ่งสิ่งเหล่านี้สามารถพบเห็นได้ทั่วไป และโดยส่วนมากจะเกิดขึ้นในระดับครอบครัวเป็นสำคัญ สินค้ในรูปแบบ DIY หรือ Do It Yourself จึงได้รับความนิยม และถูกดัดแปลงในหลายรูปแบบเพื่อให้ตอบสนองการใช้งานของแต่ละครอบครัว ซึ่งแตกต่างจากในประเทศไทยที่วัฒนธรรม Maker ถูกนำเสนอในส่วนของวิชาชีพ มากกว่าที่จะพบเห็นในชีวิตประจำวัน ไม่ว่าจะเป็นการดัดแปลงอุปกรณ์เครื่องมือทางการเกษตร การดัดแปลงและต่อเติมร้านค้า หากแต่โดยส่วนมากจะเป็นการทำเพื่อเน้นการใช้งานเป็นหลัก และขาดมิติในเรื่องความแข็งแรง ความเรียบร้อย และความสวยงาม เราจึงพบเห็นอุปกรณ์หรือร้านค้าแพงลอยที่ถูกดัดแปลง ต่อเติม ให้ใช้งานได้ แต่ดูไม่เรียบร้อย และไม่มั่นคง แสดงให้เห็นถึงเฉพาะด้านการแก้ปัญหา แต่ไม่สามารถพัฒนาเป็นสิ่งประดิษฐ์ที่สมบูรณ์ได้การส่งเสริมวัฒนธรรม Maker ที่ถูกต้อง สามารถสนับสนุนให้เด็กและเยาวชนใช้ความคิดสร้างสรรค์และลงมือทำสิ่งที่ตนเองคิดให้เป็นรูปธรรม และมีวิธีคิดการแก้ปัญหา และการสร้างสรรค์อย่างเป็นระบบ สามารถพัฒนากรอบวิธีคิดด้านการใช้เหตุผล การตัดสินใจ การประเมินสถานการณ์ และการคาดการณ์ ได้เป็นอย่างดี วัฒนธรรม Maker ยังมีความสำคัญในด้านการพัฒนาเด็กและเยาวชนให้มีความรู้และความสามารถพื้นฐานในการสร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์ที่สามารถต่อยอดทางธุรกิจได้ ตลอดจนการพัฒนศักยภาพในด้านงานช่างต่อเนื่องสู่ งานวิศวกรรม งานวิทยาศาสตร์ งานออกแบบในอนาคตได้เป็นอย่างดี อย่างไรก็ตามการส่งเสริมวัฒนธรรม Maker ในประเทศไทยมุ่งเน้นไปที่การมี Maker Space และเครื่องมือประเภท Digital Fabrication อาทิ เครื่องพิมพ์สามมิติ เครื่องตัดด้วยเลเชอร์ เครื่อง CNC เป็นต้น รวมถึงการตกแต่งและเพิ่มเติมสิ่งอำนวยความสะดวกที่แสดงความทันสมัยเฉพาะตัว เช่น บรรยากาศร้านกาแฟ หรือการตกแต่งที่เน้น Style จนทำเกิดค่าใช้จ่ายที่สูง ซึ่งจำกัดกลุ่มคนที่สามารถเข้าถึงได้ ซึ่งพบว่าปรากฏการณ์ดังกล่าวไม่สามารถกระตุ้นการเกิดของวัฒนธรรม Maker ในวงกว้างได้ หากแต่ยิ่งทำให้วัฒนธรรม Maker กลายเป็นวัฒนธรรมที่มีความทันสมัยเฉพาะกลุ่ม มีค่าใช้จ่ายที่สูงในการเข้าถึง ทั้งในเรื่องถานที่ และเครื่องมือ ตลอดจนองค์ประกอบอื่นที่ไม่สำคัญ อาทิ เครื่องมือและอุปกรณ์ที่เกินความจำเป็น เป็นต้น สิ่งเหล่านี้ทำให้เกิดความเข้าใจผิดเชิงสังคมที่เกี่ยวกับวัฒนธรรม Maker

โครงการวิจัยแรงขับเคลื่อนทางสังคมและการบ่มเพาะวัฒนธรรม Maker ในเด็กและเยาวชนในพื้นที่เขตคลองสาน มุ่งเน้นที่การศึกษาข้อมูลภาคสนามกับเด็กและเยาวชนในระดับชั้นประถมศึกษาตอนปลายถึงรูปแบบพฤติกรรม ความนึกคิด มุมมองและทัศนคติที่มีต่อการ “ลงมือทำ” ตลอดจนสังคมแวดล้อมเพื่อเข้าใจถึงปัจจัยรงขับเคลื่อนทางสังคม (Driving Force) ที่มีผลต่อการผลักดันวัฒนธรรม Maker ตลอดจนแนวทางการบ่มเพาะวัฒนธรรม Maker ให้เกิดขึ้นในสังคมโดยเฉพาะอย่างยิ่งกับกลุ่มเด็กและเยาวชน วัฒนธรรม Maker สามารถเกิดได้ทุกสถานที่ไม่แต่เฉพาะ Maker Space, Fabrication Lab เท่านั้น วัฒนธรรม Maker สามารถเกิดขึ้นได้ตั้งแต่ในครอบครัว ในกลุ่มเพื่อน ในโรงเรียน เด็กและเยาวชนสามารถมีทัศนคติที่ดีในการประยุกต์ใช้สิ่งของรอบตัวมาทำการประดิษฐ์ คิดค้นและ “ลงมือทำ” Maker Space ที่สนับสนุนโดยภาคเอกชน และหน่วยงานรัฐสามารถมีบทบาทในการเป็นพื้นที่สนับสนุนสังคม และชุมชน ในเรื่องของความรู้เชิงทฤษฏี วิชากการและเทคนิคที่สำคัญ เครื่องมือและอุปกรณ์ที่มีคุณภาพและศักยภาพสูงขค้น อาทิ เครื่องจักร Digital Fabrication รวมถึงการมีกลไกสนับสนุนและพัฒนาเด็กและเยาวชนสู่การ “ลงมือทำ” ในระดับที่สูงขึ้นไปสู่การประดิษฐ์ คิดค้น สร้างสรรค์ ต่อยอดในเชิงอุตสาหกรรม เป็นต้น

โครงการวิจัยแรงขับเคลื่อนทางสังคมและการบ่มเพาะวัฒนธรรม Maker ในเด็กและเยาวชนในพื้นที่เขตคลองสาน จะช่วยสรางความตระหนักนับหน่วยงานรัฐและเอกชนในพื้นที่ใหเห็นถึงความสำคัญของพื้นฐานการเกิดของวัฒนธรรม Maker ที่ไมใช่แค่การีพื้นที่และอุปกรณ์อำนวยความสะดวกราคาแพง หากแต่คือการทำวามเข้าใจเด็กและเยาวชนเชิงลึกทางสังคมถึงการขับเคลื่อนและบ่มเพาะวัฒนธรรม Maker ให้เกิดขึ้นอย่างมั่นคงในระยะยาว ส่งเสริมให้เด็กและเยาวชนมีพื้นฐาน Maker ที่ดี สามารถต่อยดสู่การรู้ด้านต่าง ๆ อย่างมั่นคง รวมถึงสามารถส่งตอวัฒนธรรม Maker สู่ผู้อื่นได้ย่างมีประสธิภาพ ไม่ว่าจะเป็น กลุ่มเพื่อน กลุ่มครอบครัว เป็นต้น ผลของโครงการวิจัย ฯ นี้ ยังสามารถเป็นข้อมูลพื้นฐานที่สำคัญในการวางแผนับเคลื่อนวัฒนธรรม Maker ในวงกว้างในอนาคต เพื่อให้เกิดทิศางการพัฒนาทั้งทางด้านพื้นฐานกิจกรรม พื้นที่ สิ่งอำนวยความสะดก และการสนับสนุนด้านอื่น ๆ ที่เหมาะสม รวมถึงการต่อยอดในระดับมัธยม และอุดมศึกษา เป็นพื้นฐานที่สำคัญของการเรียนรู้ด้าน วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี วิศวกรรม ศิลปะและการออกแบบ และคณิตศาสตร์ หรือที่เรียกรวมว่า STEAM ซึ่งเป็นแนวทางการพัฒนานักเรียนนักศึกษาที่สำคัญในอนาคต