A Study of the Mechanism for Participatory Surplus Food Management: King Mongkut’s University of Technology Thonburi with Community and Society

ห่วงโซ่อุปทานของขยะอาหารสามารถเกิดได้ที่ขั้นตอนก่อนการบริโภค (Pre-consumption) ซึ่งเกิดจากกระบวนการผลิต อันก่อให้เกิดอาหารส่วนเกิน (Food Surplus) ที่ผลิตเกินความจำเป็นแล้วทิ้งไปทั้งที่ยังไม่ได้ใช้ประโยชน์ เช่น อาหารกระป๋องที่เลยวัน BEST BEFORE ขั้นตอนระหว่างการบริโภค (Between-consumption) และหลังการบริโภค (Post-consumption) ที่เกิดจากการซื้อเกินความจำเป็น หรือเหลือทิ้งจากการบริโภคอันก่อให้เกิดเป็นขยะอาหารที่รับประทานไม่ได้แล้ว เศษอาหาร อาหารที่หมดอายุ อาหารที่เน่าเสียจากการเก็บรักษา เปลือกอาหาร อาหารที่ไว้สำหรับจัดตกแต่งจานอาหาร หรือซื้อของสดมาเกินความจำเป็นแล้วกินไม่ทันจนต้องทิ้งขยะอาหารนับเป็นปัญหาสำคัญที่หลายประเทศในประชาคมโลกให้ความสนใจและหาทางแก้ไขอย่างเป็นรูปธรรมรวมถึงข้อเท็จจริงที่ว่าทุกปีอาหารที่ผลิตขึ้นจากทั่วโลกกลายเป็นขยะอาหารถึงหนึ่งในสาม ในทางตรงกันข้ามกลับพบกลุ่มคนจำนวนมากที่ประสบกับความหิวโหยจากความไม่เท่าเทียมในการเข้าถึงอาหาร แม้ว่าในประเทศไทยยังไม่มีการรายงานผลอย่างเป็นทางการถึงปัญหาขยะอาหารที่เกิดขึ้น แต่แนวโน้มในการเกิดของขยะอาหารมีแนวโน้มที่เพิ่มขึ้นประกอบกับการศึกษาเรื่องการลดปริมาณขยะอาหารในประเทศไทยยังไม่เป็นที่แพร่หลาย ทำให้โครงการนี้มีศักยภาพมากพอที่ทำการศึกษาเพื่อให้ได้ข้อมูลเชิงประจักษ์ถึงการลดปริมาณขยะจากกลไกการมีส่วนร่วมของชุมชนและสังคมในพื้นที่มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี (บางมด) โดยรอบรัศมี 5 กิโลเมตร อันนำไปสู่การบูรณาการความรู้ และกลไกการจัดการขยะอาหารส่วนเกินไปยังพื้นที่อื่น ๆ ก่อให้เกิดผลกระทบในวงกว้างอันนำไปสู่การผลักดันเชิงนโยบายการลดปริมาณขยะอาหารของประเทศไทย ทั้งนี้กลไกในการบริหารจัดการขยะอาหารส่วนเกิน กล่าวคือ กลไกการจัดการขยะอาหารส่วนเกินด้วยการสร้างกระบวนการมีส่วนร่วม เป็นหนึ่งในกลไกที่ประยุกต์ใช้หลักการสร้างการมีส่วนร่วมของประชาชนเพื่อจัดการขยะอาหารส่วนเกิน (Surplus Food) จากภาคการผลิต เช่น ตลาดสด ห้างสรรพสินค้า ร้านสะดวกซื้อ ซึ่งเป็นแหล่งกำเนิดที่คาดว่ามีอาหารส่วนเกินจำนวนมาก ส่งต่อให้กลุ่มผู้บริโภค (กลุ่มเปราะบาง เช่น คนรายได้น้อย คนไร้บ้าน คนพิการ ) โดยไม่แสวงหากำไร เพื่อให้กลุ่มผู้บริโภคนั้นมีทางเลือกในการเข้าถึงอาหารที่มากขึ้น พัฒนาคุณภาพชีวิตให้ดีขึ้น และยังลดปริมาณขยะอาหารที่เกิดจากแหล่งกำเนิดได้ พร้อมกันกับประเมินผลกระทบทางสังคมและสิ่งแวดล้อมที่เกิดจากกลไกการบริหารจัดการขยะอาหารส่วนเกินเชิงพื้นที่

จึงเป็นที่มาของโครงการ “การศึกษากลไกการบริหารจัดการขยะอาหารส่วนเกินภายใต้หลักการสร้างการมีส่วนร่วม: มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรีกับชุมชนและสังคม” เพื่อเป็นหนึ่งในกระบวนการที่ส่งต่ออาหารส่วนเกินไปยังกลุ่มผู้บริโภคโดยเฉพาะกลุ่มคนเปราะบางในพื้นที่มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรีกับชุมชนและสังคม เพื่อให้เป็นไปตามเป้าหมายการพัฒนาอย่างยั่งยืน (Sustainable Development Goals; SDGs) ที่ประเทศและมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรีถือเป็นจุดมุ่งหมายในการก้าวเดิน และสอดคล้องกับยุทธศาสตร์วิจัยของมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรีในธีม “Inclusive and Sustainability Research”ภายใต้ประเด็นนวัตกรรมเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตได้จริง (Sustainability and Well-being Community) ซึ่งโครงการนี้เป็นหนึ่งในการขับเคลื่อนของมหาวิทยาลัยร่วมกับชุมชนและสังคมในพื้นที่เพื่อลดปริมาณขยะอาหารจากแหล่งกำเนิดโดยรอบโดยอาศัยการสร้างการมีส่วนร่วมเพื่อให้เกิดการพัฒนาที่ยั่งยืน