การคาดการณ์พื้นที่เหมาะสมสำหรับการปลูกกาแฟอาราบิกาในจังหวัดเชียงรายโดยใช้แบบจำลองการกระจายเชิงพื้นที่

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประยุกต์ใช้แบบจำลอง Maximum Entropy (MaxEnt) สำหรับศึกษาปัจจัยสภาพสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสมและประเมินพื้นที่เหมาะสมต่อการปลูกกาแฟอาราบิกา ในจังหวัดเชียงราย โดยใช้ข้อมูลจุดที่ปรากฏของการปลูกกาแฟ ปี ค.ศ. 2024 จาก สำนักงานเกษตรจังหวัดเชียงราย วิเคราะห์ร่วมกับปัจจัยสภาพภูมิอากาศด้านชีวภาพซึ่งเป็นข้อมูลค่าเฉลี่ย ในปี ค.ศ. 1950-2000  จำนวน 19 ปัจจัย ที่สร้างจากข้อมูลอุณหภูมิเฉลี่ย (องศาเซลเซียส) และปริมาณน้ำฝนรายเดือน (มิลลิเมตร) จาก  www.worldclim.org และข้อมูลความลาดชันของพื้นที่และค่า pH ของดิน จากกรมพัฒนาที่ดิน โดยข้อมูลจะถูกแบ่งเป็น 2 ส่วน อย่างสุ่ม ได้แก่ ส่วนที่ 1 ข้อมูลชุดฝึกฝน (ร้อยละ 70) ใช้สร้างแบบจำลอง และส่วนที่ 2 ข้อมูลชุดทดสอบ (ร้อยละ 30) ใช้สำหรับประเมินประสิทธิภาพของตัวแบบ  

ผลการวิจัยพบว่า แบบจำลอง MaxEnt มีค่าความน่าเชื่อถือ (AUC) เท่ากับ 0.915 แสดงว่าแบบจำลองมีประสิทธิภาพที่จะใช้ศึกษาปัจจัยสภาพสิ่งแวดล้อมที่เหมาะสมและประเมินพื้นที่เหมาะสมต่อการปลูกกาแฟอาราบิกา และพบว่าปัจจัยสิ่งแวดล้อมที่มีผลต่อการปลูกกาแฟอาราบิกาสามอันดับแรก คือ ปริมาณน้ำฝนในช่วงไตรมาสที่มีฝนตกชุกที่สุด (38.43%) รองลงมาคือ ช่วงอุณหภูมิเฉลี่ยรายวัน (24.53%) และอุณหภูมิต่ำสุดของเดือนที่หนาวที่สุด (5.64%) ตามลำดับ และผลการประเมินพื้นที่ที่มีศักยภาพในการปลูกกาแฟของจังหวัดเชียงรายในปัจจุบัน พบว่า พื้นที่ที่มีศักยภาพมากคิดเป็น 2.04% ของพื้นที่ทั้งหมด ด้วยค่าความน่าจะเป็นมากกว่า 0.80 ซึ่งส่วนใหญ่อยู่ในบริเวณพื้นที่สูงของจังหวัดเชียงราย การศึกษานี้จะช่วยส่งเสริมการเพาะปลูกกาแฟอาราบิกาในพื้นที่ที่เหมาะสมและเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตอย่างยั่งยืนในอนาคต