การพัฒนาความพร้อมขององค์ประกอบในระบบนิเวศการเรียนรู้เพื่อสนับสนุนการเรียนรู้แบบ
ผสมผสาน ในเขตจังหวัดราชบุรีระยะที่ 2

ปัญหาการแพร่กระจายของเชื้อไวรัสโคโรน่า COVID-19 ส่งผลทําให้มีการปรับการเรียนการสอนจากรูปแบบการ เรียนการสอนในห้องเรียน (Classroom learning) ไปเป็นการเรียนรู้แบบออนไลน์ (Online Learning) มากขึ้น ซึ่งการ จัดการเรียนรู้ทั้งสองแบบมีทั้งข้อดีและข้อจํากัด กล่าวคือ การจัดการเรียนรู้ในห้องเรียนช่วยให้ผู้เรียนได้รับประสบการณ์ และฝึกทักษะที่หลากหลายจากการลงมือปฏิบัติจริง และการจัดการเรียนรู้ในห้องเรียนยังก่อให้เกิดการมีปฏิสัมพันธ์กัน (Interaction) ระหว่างครูกับผู้เรียนและผู้เรียนกับผู้เรียนได้โดยตรง ซึ่งการสนทนาสองทาง (Two-way conversation) ที่ ใช้ทั้งวจนภาษาและอวจนภาษาช่วยให้ครูสามารถถ่ายทอดและติดตามพัฒนาการของผู้เรียนได้อย่างมีประสิทธิภาพ นอกจากนี้การมีปฏิสัมพันธ์ระหว่างผู้เรียนด้วยกันยังส่งผลให้เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ (Knowledge Sharing) การเรียนรู้ เป็นทีม (Collaboration) และยังช่วยเสริมแรงการเรียนรู้ให้แก่ผู้เรียนด้วยกันได้อีกด้วย ในขณะที่ข้อดีของการเรียนรู้แบบ ออนไลน์คือการที่ผู้เรียนสามารถเรียนรู้ได้ทุกที่ทุกเวลาและ สามารถทบทวนซํ้าในเนื้อหาที่ไม่เข้าใจได้แต่การเรียนรู้แบบ ออนไลน์มีความจําเป็นที่ผู้เรียนจะต้องมีความสามารถในการเรียนรู้ด้วยตนเอง (Self-paced Learning) มีทักษะการเรียนรู้ ที่จะจะเรียนรู้และต้องสามารถควบคุมหรือสร้างแรงจูงใจในการเรียนรู้ด้วยตนเอง การเรียนรู้แบบผสมผสาน (Blended-Learning) จะเป็นรูปแบบการศึกษาที่จะเกิดขึ้นในอนาคต ที่ดึงเอาข้อดีของ ทั้งรูปแบบการเรียนรู้ในห้องเรียนและการเรียนรู้ออนไลน์เข้าด้วยกันโดยการปรับสัดส่วนของทั้งสองรูปแบบสามารถถูกปรับ ให้เหมาะสมกับบริบทของผู้เรียนและสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรค Covid-19 ในขณะนั้นๆ และเพื่อเป็นการ สนับสนุนการเรียนรู้แบบผสมผสานดังกล่าว งานวิจัยนี้จึงมุ่งเน้นพัฒนาระบบนิเวศการเรียนรู้ (Learning Ecosystem) สําหรับการเรียนรู้แบบผสมผสาน (Blended Learning) ที่คํานึงถึงทั้งองค์ประกอบต่าง ดังต่อไปนี้ 1. ใบงานและสื่อการ เรียนรู้ที่ส่งเสริมให้ผู้เรียนได้รับทั้งความรู้และฝึกทักษะการเรียนรู้แห่งศตวรรษที่ 21 ไปพร้อมกัน 2. ครูผู้สอนที่มีทักษะใน การสร้างใบงานที่มีประสิทธิภาพ 3. ผู้ปกครองที่มีความรู้ความเข้าใจในการเป็นผู้เกื้อหนุนการเรียนรู้แก่บุตรหลานของตน 4. ระบบการส่งเสริมให้ผู้เรียนมีความสามารถในการเรียนรู้ด้วยตนเอง (Self-paced Learning) และ 5. ระบบการสื่อสาร เพื่อสร้างปฏิสัมพันธ์ระหว่างครูกับผู้ปกครอง รวมทั้งเสริมแรงบวกให้กับผู้เรียน โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและสร้าง หลักสูตรการพัฒนาครูในการสร้างใบงานและสื่อการเรียนรู้ที่มีประสิทธิภาพ โดยมุ่งเน้นให้ครูได้ศึกษาจากปัญหาที่ตนเองพบ และปรับปรุงพัฒนาใบงานหรือสื่อการเรียนรู้ของตนเองอย่างต่อเนื่อง นอกจากนี้ยังได้แพลตฟอร์ม (Platform) ที่ใช้ในการ สร้างสังคมการเรียนรู้“เครือข่ายครู” โดยให้ครูที่ผ่านการอบรมแล้วเป็นพี่เลี้ยงให้กับครูท่านอื่น ๆ อันจะก่อให้เกิดการ เผยแพร่องค์ความรู้อย่างต่อเนื่องและยั่งยืนต่อไป เนื่องจากการเรียนรู้แบบผสมผสานมีความจําเป็นอย่างยิ่งที่ต้องได้รับการสนับสนุนจากผู้ปกครองมากยิ่งขึ้น ดังนั้น ผลลัพธ์ที่สองคือการพัฒนาผู้ปกครองให้มีทักษะการเป็นผู้เกื้อหนุนการเรียนรู้ได้แก่ การรับฟังอย่างเข้าอกเข้าใจ (Empathic Listening), การเข้าใจบุคลิกลักษณะของตนเองและบุตรหลาน, การสื่อสารเชิงบวกเพื่อเปลี่ยนบุตรหลานให้ เป็นนักเรียนรู้ด้วยตนเอง เป็นต้น ซึ่งถ้าเราสร้างให้ที่บ้านเป็นพื้นที่ปลอดภัยที่ผู้เรียนสามารถสื่อสารได้ว่าพบปัญหาหรือความ ท้าทายในการเรียนรู้อย่างไร ย่อมช่วยให้ผู้เรียนมีความสุขในการเรียนรู้และอยากจะเรียนรู้และพัฒนาตนเองมากยิ่งขึ้น โดยเฉพาะเมื่อผู้ปกครองพร้อมที่จะเรียนรู้ร่วมไปกับผู้เรียน 5 ผลลัพธ์ที่สามคือ แบบแผนการเรียนรู้แบบผสมผสานที่ช่วยส่งเสริมให้เกิดการพัฒนาผู้เรียนให้เป็นนักเรียนรู้แบบนํา ตนเอง (Self-directed Learner) ซึ่งต้องอาศัยความร่วมมือร่วมใจจากทั้งสามผ่าย โดยต้องมีระบบการติดตาม ความก้าวหน้า ความชัดเจนในเป้าหมายการเรียนรู้และการรับทราบปัญหาที่เกิดขึ้นได้อย่างรวดเร็ว ดังนั้นงานวิจัยนี้จึง มุ่งเน้นการสร้างแพลตฟอร์มหรือระบบการสื่อสารทั้งในรูปแบบของออฟไลน์ซึ่งได้ดําเนินการไปแล้วในระยะที่ 1 (ปีงบประมาณ 2566) และรูปแบบออนไลน์ในระยะที่ 2 (ปีงบประมาณ 2567) ที่ช่วยให้ครูผู้ปกครองและผู้เรียนสามารถ สื่อสารและมีปฏิสัมพันธ์กันได้แม้ไม่ได้มาเรียนในห้องเรียน เพื่อก่อให้เกิดการเรียนรู้อย่างมีประสิทธิภาพและมีความต่อเนื่อง