การยืดอายุการเก็บรักษาและคงคุณภาพของผลขนุนด้วยสารยับยั้งเอทิลีนร่วมกับการเก็บรักษาที่อุณหภูมิต่ำ

ขนุนเป็นผลไม้เมืองร้อนที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวเมื่อผลสุกมีรสหวานและมีกลิ่นหอม และเป็นผลไม้ไทยยอดนิยมอีกชนิดหนึ่งที่น่าจับตามองสำหรับการขยายตลาดในประเทศจีน  เนื้อหรือยวงขนุนมีองค์ประกอบทางโภชนาการที่สำคัญ ได้แก่ คาร์โบไฮเดรต โปรตีนและไขมันเล็กน้อย รวมทั้งไฟเบอร์ในปริมาณที่เหมาะสม  นอกจากนี้ขนุนยังมีวิตามินและแร่ธาตุเกือบทุกชนิดที่ร่างกายต้องการ เช่น เบตาแคโรทีน ลูทีนและซีแซนทีน วิตามินเอ บีและซี แคลเซียม แมกนีเซียม และโพแทสเซียม มีสารต้านอนุมูลอิสระที่มีประสิทธิภาพสูง เช่น แคโรทีนอยด์ และฟลาวาโนน ปัจจุบันมีการส่งออกขนุนพันธุ์ทองประเสริฐ และพันธุ์ทวาย 8 เดือน อย่างไรก็ตามขนุนสายพันธุ์ทองประณีตหรือขนุนทองพลอยเป็นสายพันธุ์ใหม่ที่มีลักษณะที่ดี คือ เนื้อไม่มีรสเปรี้ยวเมื่อสุกงอม มีกลิ่นหอมหวาน ผลขนาดใหญ่ มีน้ำยางน้อย และมียวงส่วนที่เป็นเนื้อรับประทานมากถึง 50% แต่มีอายุการเก็บรักษาสั้น ประมาณ 3-4 วันหลังการตัด จึงเป็นข้อจำกัดในการจำหน่ายขนุนไปต่างประเทศ  การเก็บรักษาขนุนที่อุณหภูมิต่ำนับเป็นวิธีการหนึ่งที่สามารถลดเมตาบอลิซึม ช่วยชะลอกระบวนการเปลี่ยนแปลงทางชีวเคมี เช่น การหายใจ การผลิตเอทิลีน การเปลี่ยนสี และการอ่อนนิ่มของผล ส่งผลให้เกิดการชราภาพหรือเกิดการสุกช้าลง  และการใช้สารยับยั้งการผลิตเอทิลีนที่ผลขนุนสร้างขึ้นในระหว่างการสุก จึงน่าจะช่วยรักษาคุณภาพและยืดอายุการเก็บรักษาขนุนได้ ทำให้กลุ่มเกษตรกรสามารถจำหน่ายขนุนได้นานขึ้นและส่งออกผลขนุนสดเพิ่มขึ้น 

จากการสำรวจเอกสารงานวิจัยการเก็บรักษาผลขนุนพันธุ์ทองสุดใจและมาเลเซียในระยะก่อนสุกและสุกแล้วที่อุณหภูมิ 5 และ 13^oC (ความชื้นสัมพัทธ์ 85 - 90%) พบว่า การเก็บรักษาผลขนุนพันธุ์ทองสุดใจในระยะสุกที่อุณหภูมิ 5^oC ช่วยรักษาคุณภาพและความสดของเนื้อยวงได้ตลอดระยะเวลาที่เก็บรักษา 14 วัน แต่การเก็บที่อุณหภูมิ 13^oC สามารถเก็บรักษาได้เพียง 7 วัน ส่วนขนุนพันธุ์ทองสุดใจในระยะก่อนสุกเก็บที่อุณหภูมิ 13^oC เป็นเวลา 14 วัน พบว่า ผลสามารถสุกได้ในห้องเย็น และมีคุณภาพดีกว่าการนำผลออกมาบ่มให้สุกที่อุณหภูมิห้อง ส่วนการเก็บรักษาผลขนุนพันธุ์ทองสุดใจในระยะก่อนสุกที่อุณหภูมิ 5^oC เป็นระยะเวลา 7 วัน ผลจะเกิดอาการสะท้านหนาวทำให้เกิดการสุกที่ผิดปกติ สำหรับพันธุ์มาเลเซียเก็บรักษาผลในระยะก่อนสุกที่อุณหภูมิ 13^oC เป็นเวลา 21 วัน ผลจะสุกได้ไม่เต็มที่ รวมทั้งการมีลักษณะเนื้อสัมผัสที่แข็ง ความแน่นเนื้อที่สูง และเกิดโรคที่ผลมาก สำหรับขนุนพันธุ์มาเลเซีย ในระยะสุกเก็บที่อุณหภูมิ 5^oC21 วัน พบว่า ผลเกิดอาการสะท้านหนาว (ปิยฉัตร ศรีสัตบุตร 2542)

สาร Aminoethoxyvinylglycine (AVG) เป็นสารควบคุมการเจริญเติบโตที่มีการจำหน่ายทางการค้า คือ ReTain® ประกอบด้วย AVG 15% และเป็นสารที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม และได้ขึ้นทะเบียนเป็นผลิตภัณฑ์อินทรีย์สำหรับใช้ในแอปเปิ้ล พีชและเนคทารีน ในประเทศออสเตรเลีย  ปัจจุบันนิยมใช้สาร AVG กันอย่างแพร่หลาย ในการพ่นต้นและผลก่อนการเก็บเกี่ยวเพื่อชะลอระยะเวลาการเก็บเกี่ยวผลไม้ ลดการหลุดร่วงของผล และรักษาคุณภาพในระหว่างการเก็บรักษา ช่วยชะลอการอ่อนนิ่มและลดการสูญเสียคุณภาพหลังการเก็บเกี่ยวของผลไม้หลายชนิด เช่น แอปเปิ้ล สาลี่ พลัม พีช เชอรี่หวาน ผล feijoa และมะม่วงหิมพานต์ นอกจากนี้มีการใช้สาร AVG จุ่มผลไม้ภายหลังการเก็บเกี่ยวเพื่อยืดอายุการเก็บรักษาผลพลัม ผลสาลี่ และผลกีวี แต่ขนุนยังไม่มีรายงานการใช้สารยับยั้งเอทิลีนโดยเฉพาะ AVG ในการยืดอายุการเก็บรักษาและคุณภาพหลังการเก็บเกี่ยวขนุน